Bijzetting van de as van Ton van der Kop in Duble, district Okhaldunga, provincie Sagarmantha, Nepal. ( verslag van Anton van der Kop )

Het was de wens van Ton dat zijn as naar Duble in Nepal werd gebracht en daar op een geschikte plaats werd bijgezet en als dat niet mogelijk was dat hij dan daar zou worden uitgestrooid.

Donderdagmorgen 14 maart hebben we tijdens een indrukwekkende en voor ons emotionele ceremonie de urn met de as van Ton in een door de inwoners van Duble opgericht monument geplaatst.

 
Ton was sportief en hij ontdekte de bergsport. Toen hij jaren geleden in Nepal ging bergwandelen werden de bergen van de Himalaya favoriet. De Himalaya was voor Ton de hemel op aarde. Ieder jaar een trektocht met vrienden, familie of alleen met zijn vaste gids Kame Sherpa. Ton ging bij voorkeur zo hoog mogelijk tot aan zijn fysieke grenzen. Tijdens een van zijn eerste reizen werd hij overvallen door de hoogteziekte. Kame Sherpa heeft hem toen naar beneden gedragen en daarmee zijn leven gered. Daardoor ontstond er een speciale band en Ton raakte bevriend met Kame Sherpa en zijn dorpsgenoten in Duble. Met vrienden sponsorde en stimuleerde Ton projecten die de ontwikkeling van de dorpsbewoners in Duble en omgeving op een hoger plan kunnen brengen.

 
Ons gezelschap bestond uit Anita, Ton is een oom van haar, en Jan haar man met hun twee zonen Danny en Jeroen (tevens cameraman), Leo een vriend van Ton, mijn echtgenote Annechien en ikzelf Anton, broer van Ton.
De reis werd georganiseerd door Anita en Jan. Verder gingen mee de organisatoren van de 6 daagse trekking met name onze gids Kame Sherpa en Pradeep Tamang en verder onze voortreffelijke kok Karma Sherpa en negen dragers uit Duble en omgeving die onze bagage, tenten, gasfles, kookgerei en de door Milijuli voor de school van Duble gekochte spullen droegen.

 
Ter gelegenheid van de asbijzetting van Ton is in Duble is een stupa gebouwd. Mits op de juiste wijze ingewijd heeft de stupa een heilzame invloed op zijn omgeving dus ook op Ton, wiens as de volgende morgen in een bescheiden monument daar vlakbij werd geplaatst. De stupa is in het verlengde van een muur met manistenen geplaatst en ligt midden op een van hoofdvoetpaden van Duble. De manimuren staan in sherpaland zoals in Limburg de wegkruisen en kapelletjes.

Stupa in aanbouw met rechts beneden het monument voor Ton in aanbouw.

 

Bij de ceremonie voor Ton waren twee groepen actief: de vier lama´s met het lezen van gebeden en het bezigen van de daarbij behorende rituelen en de werkers met het bouwen van het monument voor Ton en het plaatsen van een vlaggenmast met gebedsvlaggen.

 

In het gat werd de urn met de as van Ton geplaatst.

 

 

Nadat de tekst op een doek was gelezen werd die doek bestrooid met bloemen en rijst en besprenkeld met een sapje, zoals men bij ons in Limburg met wierook en wijwater zou doen, daarna was de volgende kleur doek aan de beurt. Vervolgens werden gebedsvlaggetjes symbool voor de vijf elementen ingezegend en opgehangen. Blauw staat voor "hemel", wit voor "wind", rood voor "vuur", groen voor "water" en geel voor "aarde". Gebedsvlaggetjes worden verondersteld vrede, compassie, kracht en wijsheid te verspreiden. Tibetanen geloven dat met het wapperen in de wind de gebeden en mantra´s opstijgen naar de goden, die voorspoed brengen aan de ophanger, zijn familie, vrienden, bekenden en zelfs vijanden.

Daarna werd er een drankje wat leek op jenever gedronken. Wij konden kiezen voor "black tea"

 

Als eerste legde Pradeep een langwerpig kristal in het gat van het monument.

 

Nadat de lama een sapje in en rond het gat had gegoten zette ik de urn van Ton in erin.

 

Vervolgens zette Anita een buisje met aarde uit Voerendaal bij de urn en legde zij een zakje met haren van Ton erbij. Kame zorgde ervoor dat alles volgens het protocol verliep.

 

Een aantal dorpelingen legden kleurrijke zijden sjaals bij de urn.

 

Als laatste plaatste Kame de sluitsteen op de opening.

 

En hielpen we allemaal met een schep cement het monument verder af te bouwen.

 

Ieder staken we een boterlampje aan, dat besprenkeld werd met het inmiddels bekende sapje en legden er geld bij.

 

De lama´s gingen ondertussen verder met het lezen van gebeden.

 

Het geofferde geld werd verzameld en het levensverhaal van Ton ligt hier gereed. Dit verhaal is door mijn broer Harry geschreven en is ook bij de begrafenisdienst in kerk van Voerendaal voorgelezen. Het is door Pradeep in het Nepali vertaald en door mij van foto´s voorzien.

 

Hier werd het door Pradeep voorgelezen daarbij gaf hij uitgebreid uitleg.

 

Tenslotte kregen alle aanwezige nepalezen door Anita een sjaal omgehangen en werden ze door haar op nepalese wijze bedankt.

 

Einde van het werk en de ceremonie.
Laatste groet aan Ton. Als de cement droog is gaat de bekisting er af en wordt het wit geverfd.

 

De stupa is nog niet helemaal af. Op de top moet nog een piek komen en in de nis moet een boeddhabeeldje worden geplaatst. Terug in Kathmandu heb ik met Annechien in een van de winkeltjes rond de stupa Bouddhanath deze boeddha gekocht. Gelukkig kregen we daarbij de hulp van Pradeep en Kame. Zonder die hulp hadden we zeker de verkeerde gekocht. In een andere winkel kochten we mantra´s en bolletjes voorstellende de vijf elementen, waarmee de boeddha gevuld moet worden, zodat hij volgens wens kan functioneren.

 

Ten slotte enkele foto´s van de trekking.

Eerst de busreis en wandeling naar Duble

We reden 7 uren over een asfaltweg. Daarna nog meer als 5 uren over een landweg. Toen we het eindpunt van de busrit in Gorakhori naderden werd de weg steeds slechter.

 

We kampeerden op het schoolplein in Gorakhori De volgende dag wandelden we de berg over naar Duble

Bij de gompa van Bothechaur. Ongeveer halverwege de helling.

 

Hier liepen we na 9 uur onderweg over het laagste punt van de tocht.

 

Nog een uur later liepen we in het donker door de welkomspoort in Duble.

 

We kampeerden twee nachten bij het huis van Kame.

 

Na de ceremonie voor Ton wandelden we in anderhalve dag terug van Duble naar de busstop in Dhade een gehucht bij de nieuwe brug over de Likhu Khola rivier. De grotere plaats waar de bus na vertrek stopte was Sirishe.

 

Met deze installatie wordt een lotion tegen huidziekten gedistileerd uit de planten die daar vlabij groeien.

 

 

We overnachtten na een halve dag lopen in Boda Ragani Lamje bij het streek gezondheidscentrum "Rural Community Health Service Center Nepal". Een aantal keren per jaar is er een arts. De dagelijkse zorg wordt gegeven door de gezonheidsassistente die ook in Duble gezondheidsvoorlichting heeft gegeven.

 

Hier de onderzoekkamer. Verder is er een apotheek, een ruimte voor de tandarts, een verloskamer, een ziekenzaaltje en een kantoor met computer (er was internetverbinding mogelijk maar die werkte nu niet meer).

 

In het dal de rivier de Likhu Khola, einde van de wandeling.

 

Wij waren zeer te vreden over het eten dat de kok ons voorschotelde. Hij kreeg daarbij de hulp van twee dragers die ook al actief waren als metselaars.

 

De kok bakte zelfs een stevige cake die we de volgende dag op aten tijdens de busreis naar Kathmandu.

 

De Nepalezen uit ons reisgezelschap. Gidsen, kok en dragers, plus de zus, de moeder en de schoondochter van Kame. De kok, de dragers en de zus van Kame gingen weer terug naar hun dorp. Op de heenweg reisde de vrouw van de kok met hun baby met ons mee.

 

De bus kon pas verder na het repareren van de weg.

 

De geklapte band werd binnen 15 minuten gewisseld.

 

De Stupa Bouddhanath in Kathmandu.

 

De middelste boeddha schonken we aan Pradeep en Kame om hem te plaatsen in de stupa in Duble. Het lijf is bedekt met bladgoud. Omdat het gezicht beschilderd is met goudverf is dit kwetsbaar en werd het ingepakt met watten.

 

J.A.E. van der Kop

 

De volgende e-mail stuurde ik na terugkomst in Kathmandu aan mijn naaste familie.

Zaterdagavond 16 mrt zijn we weer in teruggekomen in Kathmandu.

Maandag 11 mrt waren we om 5 uur ´s-morgens op het busstation in Kathmandu om met de bus tot zo dicht als mogelijk bij Duble te reizen.

Na 12 tot 14 uur busreizen waren we bij het eindpunt van de bus in Gorakhori. Het was geen busreis zoals wij gewend zijn. Een tot de draad versleten bus met versleten banden en afgeladen vol. Op het dak bagage en passagiers. In het gangpad veel bagage en twee 25 liter jerrycans met diesel (met lekkende afsluitdop) omdat de bus brandstof moet meenemen voor de terugweg. De eerste paar uren over een tweebaansweg. Daarna circa 5 uren over eenbaanswegen met verkeer in twee richtingen, het asfalt iets breder als een fietspad, af en toe ontbreekt het asfalt En daarna circa 5 uren over een stoffige bergweg zonder asfalt. Het laatste uur te omschrijven als tractorweg. Een kip viel kakelend uit het bagagerek naast Annechien in het gangpad. Vlakbij het eindpunt moest de bus door een kuil met modder en helde hij zover over dat de meeste passagiers de bus uit vluchten. Besloten werd dat we op de terugweg een andere route zouden nemen. Bij het eindpunt van de bus op het schoolplein van Gorakhori werden onder veel bekijks van de dorpelingen onze tenten opgezet. Al gauw werd het donker.

 

Dinsdag 12 mrt zijn we van Gorakhori naar Duble "gewandeld". Om half negen ´s-morgens vertrokken we en om 7 uur ´s-avonds liepen Annechien en ik (Anton) met onze gids als laatsten in het donker door de welkoms-poort van Duble. Eerst ging het vele uren zo´n 1100 meter bergop. Gelukkig ging Kame mijn rugzak dragen. Er werd beloofd dat we op de top zouden kamperen en de volgende dag in een uur of drie naar Duble zouden lopen. Toen we de op de top waren en de geschikte kampeerplek zagen was daar niemand. Onze voorgangers hadden besloten door te lopen, omdat het nog maar een paar uren lopen was en het op de top nogal koud was. We liepen verder over een dalende tractorweg door bloeiende rododendronbossen. Toen we de rest hadden ingehaald, omdat ze op ons gewacht hadden, liepen we het laatste traject stijl omlaag daarna over een, over de bergbeek gelegde bomenbrug en inmiddels donker bijgelicht door zaklampen weer omhoog. We kampeerden bij het huis van Kame. We werden er hartelijk verwelkomd.

 

Woensdag 13 mrt. We konden bij Kame aan huis zelfs douchen. Dat betekende dat we ons zelf vanuit een grote teil met een kannetje warm water konden overgieten. Om twee uur waren we bij de school waar de schoolkinderen en de inwoners van Duble ons verwelkomden, behalve wat we maar zullen noemen de burgemeester en zijn vrouw, zij verwelkomden ons ´s-avonds in het huis van Kame. Er werd een sport van gemaakt ons met veel ceremonieel zoveel mogelijk bloemenkransen en sjaals om te hangen. Er werden uit naam van de stichting Milijuli aan de kinderen schoolspullen uitgereikt en met het doorknippen van een lint werd de computerklas in gebruik genomen. Opleiding en computers waren gesponsord door de stichting Milijuli. Op ons verzoek kregen we een rondleiding door de schoolklassen. In de namiddag bezochten we de "kerk" ( ofwel Tempel of Gompa ) en kregen een uitgebreide uitleg.

 

Donderdag 14 mrt. Om half negen begon de ceremonie voor Ton. De volgende tekst stuurde ik 17 mrt aan mijn broer en zus: "De as van Ton is met veel devotie tijdens een gebedsdienst door 4 Lama´s (te vergelijken met een mis met 4 Heren) in een monument geplaatst dat al gedeeltelijk klaar was en tijdens de dienst verder afgebouwd. Ik heb de urn met de as van Ton in een gat bovenin het inmiddels geweide monument geplaatst. Anita heeft er grond uit Voerendaal bijgezet en een zakje met haren van Ton. Daarna legden enkele plaatselijke aanwezigen mooie zijden sjaals erbij waarna er een sluitsteen opging en het monument verder afgemetseld. Na de Boeddistiesche ceremonies heeft Pradeep het verhaal van Har in het Nepalees voorgelezen. Daarbij gaf hij uitgebreid uitleg aan de aandachtig luisterende Nepalezen. Annechien en ik waren sterk onder indruk".

 

Na de ceremonie voor Ton zijn we weer gaan wandelen naar de eindhalte van de bus. Een andere als op de heenweg. Deze halve dag wandelen was zoals een normale bergwandeling hoort te zijn, een stuk berg op en dan weer berg af. De volgende dag een wandeling stijl naar beneden. Zaterdag 16 mrt. De terugreis met de bus was weer een hele belevenis. Het karakter van de wegen was weer hetzelfde. Toen de bus ons om 06.15 uur kwam ophalen zaten er al passagiers op het dak. En toen hij om halfzeven wilde vertrekken startte hij pas bij de vijfde keer aanduwen. Wij dachten dat je een diesel niet kunt aanduwen. Gelukkig was het enorme vat voor de reserve diesel dat in het gangpad stond leeg. Na 15 minuten rijden moesten we uit de bus, omdat in een binnenbocht een stuk van de weg was verzakt of verdwenen. De weg werd door chauffeur, conducteurs en passagiers snel met grote keien gerepareerd. Enige tijd later een enorme knal en een grote stofwolk achterin de bus. Door een klapband was er een gat in de bodem van de bus geblazen. Binnen 15 minuten was de geklapte achterband vervangen door een reserve band die net zo slecht was als de geklapte band. Gelukkig hield die het tot Kathmandu.